فسفات معدنی: قارچ های میکوریز و باکتری های حل کننده فسفات

فسفر یکی از عناصر غذایی مهم برای گیاهان میباشد. توسعه ریشه، قوام ساقه، تشکیل گل و دانه، تشکیل میوه، رسیدگی میوه، تثبیت ازت در گیاهان گلوم، کیفیت محصول و مقاوم بودن به بیماری ها مواردی است که با تغذیه فسفر رابطه مستقیم دارد. فرآیندهای اصلی بیوشیمیایی از قبیل فتوسنتز و تنفس به وسیله فسفات معدنی یا مشتقات آلی آن فعال می شود.

غلظت فسفات محلول در خاک معمولا بسیار پایین است. سطوح بسیار پایین فسفات معدنی قابل جذب در ریزوسفر باعث می شود ک این عنصر به عنوان یکی از اصلی ترین فاکتورهای محدود کننده رشد در بسیاری از زیست بوم ها شناخته شود. به همین خاطر استفاد از کودهای شیمیایی حاوی فسفات رواج یافته است. اما مقادیر عمده ای از فسفات که در قالب کود به خاک اضافه می شود تشکیل رسوب می دهد و از دسترس خارج می شود. علاوه بر این استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی در کشاورزی برای تامین فسفات مورد نیاز گیاهان همواره موجب ایجاد آثار سوء زیست محیطی شده و کاهش کیفیت مواد کشاورزی را به دنبال داشته است. این در حالی است که منابع فسفات معدنی موجود در خاک قابلیت تامین فسفات مورد نیاز گیاهان برای تولید بهینه را تا 100 سال دارا می باشد. تنها کافی است که این منبع عظیم فسفر را به صورتی برای گیاه قابل جذب و استفاده کنیم.

کود بیولوژیک تامین کننده فسفات معدنی

باکتری های حل کننده فسفات و قارچ میکوریز از جمله میکرو ارگانیسم هایی هستند که برای تهیه کود بیولوژیک فسفات تحقیقات زیادی بر روی آن ها انجام شده است. تحقیقات انجام شده نشان داده است که مایکوریزا نقش عمده ای را در جذب فسفات از مناطق دوردست ایفا می کند. از طرف دیگر برخی از قارچ های میکوریز تولید کنده آنزیم های فسفاتاز بوده و می توانند فسفات را از ترکیبات آلی خاک آزاد نموده و جذب کنند.

قارچ های میکوریز تامین کننده فسفات معدنی

قارچ های میکوریز سطح جذب ناحیه ریشه ها را 10 تا 100 درصد افزایش داده و بدین وسیله توانایی گیاهان را برای استفاده از منابع خاکی بهبود می بخشند. این قارچ ها جذب مواد غذایی را فقط از طریق افزایش سطح ریشه ها بالا نمی برند، بلکه مواد شیمیایی را در خاک آزاد می کنند که در جذب موادی مانند فسفر، آهن و دیگر گروه های مواد غذایی خاک سخت حل می شوند موثر می باشد. رابطه قارچ های خاک و ریشه گیاهان باعث می شود از یک سو با انتقال کربن تولید شده توسط گیاه به قارچ و از سوی دیگر با انتقال مواد مغذی جذب شده توسط قارچ به گیاه هر دو گونه با کمک یکدیگر رشد و زندگی کنند.

باکتری های حل کننده فسفات معدنی

جامعه میکروبی خاک، حاصلخیزی آن را از طرق تجزیه، معدنی کردن، ذخیره سازی و رهاسازی عناصر غذایی تحت تاثیر قرار می دهند. با توجه به آزادساز  حدود 40 درصد از مواد فتوسنتزی در ریزوسفر گیاه، این محیط شرایط مساعدی را برای حضور جمعیت میکروبی فراهم نموده است، باکتری های تحریک کننده رشد گیاه یا PGPRها باکتری هایی هستند که با احاطه ریشه باعث افزایش رشد گیاه میشوند. امروزه PGPRها به شکل کودهای زیستی و یا کنترلگرهای زیستی استفاده میشوند.

یکی از آثار مستقیم  PGPRها بر رشد گیاه انحلال فسفات معدنی و معدنی کردن فسفات آلی به شکل قابل استفاده برای گیاهان می باشد. باکتری های حل کننده فسفات از طریق معدنی کردن فسفر آلی و انحلال فسفاتهای رسوب یافته ، فراهم سازی فسفر برای گیاهان را افزایش می دهند. باکتریها در مقایسه با قارچها در انحلال فسفات بسیار موثرترند و جمعیت بالایی را به خود اختصاص میدهند.